In the contribution of the Church during the period of Ottoman rule and the struggle for freedom that not only united the community, αλλά δίδασκε στους υπόδουλους τη γλώσσα και την πίστη, αναφέρθηκε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, κατά τον χαιρετισμό του στο 6ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών……..
Ο Προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας, στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας για τα 200 years since the Greek Revolution, τόνισε ότι «το ιδρυτικό του νέου ελληνικού κράτους γεγονός δεν προέκυψε ασφαλώς σε συνθήκες ιστορικού κενού. Ριζώνει στη συλλογική συνείδηση ενός σκλαβωμένου λαού, που είχε βαθιά αίσθηση της ταυτότητάς του. Τα δεκάδες επαναστατικά κινήματα που αριθμούνται από την πτώση της Πόλης ως την Παλιγγενεσία αποδεικνύουν του λόγου το ασφαλές. Η πληθώρα των Πατριαρχών που έχασαν τη ζωή τους με βίαιο τρόπο από την Οθωμανική εξουσία καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας θέτει με σαφήνεια το πρόσημο της πίστης στην υπόθεση της δουλείας, μιας πίστης που άρδευσε μυστικά το καθημαγμένο γένος. Το ζωογόνησε, συγκρότησε την αυτοσυνειδησία του, έθεσε κριτήρια. Η πλειονότητα των δασκάλων στα σχολεία που λειτούργησαν επί Τουρκοκρατίας, όταν αυτά λειτουργούσαν απρόσκοπτα, υπήρξαν κληρικοί. Το αφυπνιστικό έργο του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, με τα δεκάδες σχολεία που ίδρυσε, έχει χαράξει ανεξίτηλα τη λαϊκή ψυχή. Σε πιο δύσκολες περιόδους ήταν πάλι η λατρεία της Εκκλησίας που όχι μόνο ένωνε την κοινότητα, αλλά δίδασκε τους υπόδουλους τη γλώσσα και την πίστη. Μαζί με αυτά, έρχεται η προσφορά των Νεομαρτύρων. Δεν ήταν μόνο οι πατριάρχες, ήταν επίσκοποι, απλοί ιερείς, μοναχοί και λαϊκοί που έδωσαν τη ζωή τους για την πίστη τους. Ένας χορός γνωστών και αφανών ηρώων της πίστεως σήκωσε το βάρος του οράματος και της ανίχνευσης νοήματος για ένα ολόκληρο γένος».
Ο Αρχιεπίσκοπος σημείωσε, also, that «η Εκκλησία μας συνοδοιπόρησε με τον λαό και κατά την Επανάσταση. Και τότε οι πολλές θυσίες των στελεχών της, όπως μαρτυρούν οι πρωταγωνιστές των γεγονότων, αγωνιστές, ξένοι διπλωμάτες και άλλοι, επισφράγισαν τον αγώνα. Πρώτος Επίσκοπος που έπεσε μαχόμενος και έσυρε το χορό των φονευθέντων κατά τα πολεμικά γεγονότα, ο Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας. Μέλος της Φιλικής, πρωτοστάτησε στον ξεσηκωμό στη Ρούμελη, έμεινε στη μνήμη μας να ανακεφαλαιώνει στο πρόσωπό του, μαζί με πολλούς άλλους, την πίστη με την αγάπη προς την πατρίδα. Και τόσοι άλλοι… Ένας λαός που βίωνε αυτό που ο στρατηγός Μακρυγιάννης εξέφρασε, ότι χωρίς πίστη στη θρησκεία τους έθνη δεν υπάρχουν, μπόρεσε να κατανοήσει και να ανταποκριθεί στην πρόκληση και στα διλήμματα της ιστορίας. Όχι μόνο να αφεθεί στην νομοτέλεια της ιστορικής συγκυρίας, αλλά να νοηματοδοτήσει πνευματικά τον αγώνα του».